Ο Βάκχος στις παραμονές των Ανακαλύψεων

Ο Βάκχος στις παραμονές των Ανακαλύψεων

Του Ηλία Αναγνωστάκη

ΣΤΑ ΘΡΥΛΟΥΜΕΝΑ των λαών της Δυτικής Ευρώπης του Μεσαίωνα δύο ήταν οι χώρες της αμπελο-οινικής Επαγγελίας: η μυθική Βινλάντ στο εσπέριο πέρας του Ατλαντικού και η Ρωμανία, η χώρα των Γραικών, με πρωτεύουσα το Βίνμπουργκ, πόλη του οίνου, της ευδαιμονίας, του πλούτου, την Κωνσταντινούπολη. Η χριστιανική αυτοκρατορία της Ανατολής με πρωτεύουσα την κατ' εξοχήν πόλη του Οίνου άρχιζε κατά εποχές από την Εδέμ του Ευφράτη και έφτανε ώς τη Σαρδηνία και την Ισπανία. Συνεχίζει δε μέχρι περίπου και τον 12ο αι. να ελέγχει ή να επηρεάζει μεγάλο μέρος της Ανατολικής Ευρώπης και Μεσογείου. Η πρώιμη μυθολογία των ατλαντικών ανακαλύψεων και καταλήψεων, δεν έχει δεόντως προσεχθεί, ότι δανείζεται όλα τα στοιχεία της από την αφήγηση της κατάκτησης της Χαναάν, του ευδαιμονικού αμπελώνα της Βίβλου. Για πολλούς αιώνες γη της ευδαιμονίας, τρυφής και πλούτου, αποτελούσε για τους Δυτικούς η Ανατολική Μεσόγειος, όπου και γεωγραφικά τοποθετείται η βιβλική Χαναάν και Εδέμ. Πριν στραφούν λοιπόν στον κατακτητικό τρύγο του Ατλαντικού, οι Δυτικοί με τις  Σταυροφορίες είχαν βίαια τρυγήσει τον αμπελώνα της Ρωμανίας και της Σύρο-Παλαιστίνης.

Ο τεράστιος Βότρυς της Γης της Επαγγελίας κατά τη Βίβλο. Στους θρύλους των λαών της μεσαιωνικής Δύσης, Γη της Επαγγελίας και των αμπελώνων υπήρξε το Βυζάντιο, με πρωτεύεουσα το Βίνμπουργκ και η Βίνλαντ στη Βόρεια Αμερική. Πίνακας του Νικολά Πουσέν, λεπτομέρεια, Παρίσι, Μουσείο Λούβρου. 

Βυζαντινοί αμπελώνες και οίνοι

Η ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΤΟΥ ΚΡΑΣΙΟΥ, Η ΕΜΦΙΑΛΩΣΗ, Η ΠΑΛΑΙΩΣΗ

Αφού ολοκληρωθεί η διαδικασία της ζύμωσης, το  κρασί είναι έτοιμο. Μεταξύ όμως της ζύμωσης και της διάθεσης στο εμπόριο παρεμβάλλεται η φάση της ωρίμανσης, η διάρκεια της οποίας εξαρτάται από το είδος του κρασιού. Τα πρώιμα κρασιά εμφιαλώνονται αμέσως, ενώ τα κρασιά που συντηρούνται εμφιαλώνονται μετά από μερικούς μήνες ίσως και χρόνια. Μαζί με τη διαδικασία του εξαερισμού και της σταθεροποίησης που ήδη περιγράψαμε, η περίοδος ωρίμανσης είναι και εκείνη μία μορφή επεξεργασίας που συμβάλλει στην εξέλιξη του κρασιού. Για τα ποιοτικά κρασιά αυτή η περίοδος δεν πρέπει να περιορίζεται σε απλή συντήρηση ή τυχαία αποθήκευση.

O μύθος της βλάστησης των αμπελιών

Πώς συμβολίζεται η γέννηση του Διόνυσου–βλαστού

σ’ έναν κρατήρα της Aπουλίας.

Της Σταυρούλας Κουράκου- Δραγώνα

Αρχές της άνοιξης γεννιέται και ο Διόνυσος, ο θεός της γονιμότητας και προστάτης των καρποφόρων δέντρων

 Οι μύθοι του Διονύσου, ειδικότερα εκείνοι που σχετίζονται με το βλαστικό κύκλο της αμπέλου, περιγράφουν φυσικά φαινόμενα, όπως τα είδε ο γεωργός της προϊστορικής εποχής, ο οποίος –μη μπορώντας να τα καταλάβει- επιστράτευσε τις θεϊκές δυνάμεις για να συμβιβασθεί με τη φύση. Ένας τέτοιος ωραίος μύθος είναι ο βοιωτικός, που αναφέρεται στη γέννηση του Διονύσου: Ο Δίας ερωτεύθηκε τη Σεμέλη, μια από τις κόρες του Κάδμου, του μυθικού βασιλιά της Θήβας, κι ενώθηκε μαζί της τάζοντάς της ότι θα ικανοποιούσε κάθε της επιθυμία. Και η νεαρά αγαπημένη του ζήτησε να παρουσιασθεί μπροστά της με όλη του τη μεγαλοπρέπεια, όπως τότε που παντρεύτηκε την Ήρα.

Όταν άκουσε την επιθυμία της, ο Δίας κατάλαβε την παγίδα της γυναίκας του

Ηριγόνη ή Σαββατιανό μυθικό σταφύλι της Αττικής

Της Σταυρούλας Κουράκου -Δραγώνα

Ανοιξιάτικη ημέρα στα βόρεια προάστια. Μια παιδούλα –αγουρίδα στα δώδεκά της χρόνια– με τα χλωρόξανθα μαλλιά της δεμένα αλογοουρά, ταλαντευόνταν εμπρός-πίσω στο ρυθμό μιας κούνιας κρεμασμένης από τα κλαδιά του γέρικου πεύκου. Την βάφτισα Ηριγόνη, «αυτή που γεννιέται την άνοιοη» (Hρ-Eαρ), όνομα μυθικό που συνδέεται με την αιώρα (=κούνια) εκδήλωση που οργάνωναν

οι αμπελουργικοί δήμοι της Αττικής στο πλαίσιο των Ανθεστηρίων, ανοιξιάτικης τριήμερης γιορτής αφιερωμένης στο Διόνυσο, το θεό

της αμπέλου και του οίνου.

ΕΝΑΣ ΘΕΟΣ ΑΛΑ ΚΕΦΑ

Του Νίκου Τσιφόρου από το βιβλίο του

«ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ»

ΠΑΛΙΟΖΩΗ, παλιόκοσμε και παλιοκοινωνία! Δουλειά, στεναχώριες, γραμμάτια, απαιτήσεις, αρρώστια., νεύρα, γκρίνια, γιατροί και φάρμακα, -- ξορκισμένα νάναι -- δικηγόροι και δικαστήρια. - φτύσε τον κόρφο σου - ισχυροί και καταπιέσεις και φόροι και στεναγμικές στιγμές, καμιά φορά ρίχνουμε πάνω λίγη σάλτσα από χαμόγελο να τα γλυκάνουμε, λέμε και κάνα αστείο, κάνα «δε βαριέσαι», αλλά η καρδούλα μας το ξέρει.

Κι όμως είναι όμορφα, ρε παιδιά. Τα σκουροπράσινα έλατα, η μεγάλη απλωμένη θάλασσα, τα κορίτσια, η γης που χρυσίζει το καλοκαίρι, το τραγούδι των τζιτζικιών που κορώνουνε στο λιοπύρι…

Και καμιά φορά κοιτάμε τα ηλιοβασιλέματα, τις απλωμένες καθρεφτικές λίμνες, είτε πάνω στην πείνα μας, μας σπάνε τη μύτη μυρωδιές από λαχταριστά μεζεκλίκια... λέμε «ωραία είναι η ζωή» κι άμα έρθει κανένας να μας δηλώσει ότι θα την αφήσουμε, μας πιάνει σύγκρυο...

Έρωτας και τρύγος στο Βυζάντιο

Σκηνές τρόμου εντάσσουν τον σαρκικό πόθο και την ηδονή στην χριστιανική παράδοση

Tης Xριστίνας Γ. Aγγελίδη

Βυζαντινολόγου

«EΓΩ EIMI η άμπελος, υμείς τα κλήματα. O μένων εν εμοί καγώ εν αυτώ ούτος φέρει καρπόν πολύν, ότι χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν».

Με τα λόγια αυτά που καταγράφονται στο Κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο ο Ιησούς εισάγει ό,τι θα αποτελέσει αργότερα δύο βασικά στοιχεία του χριστιανικού συστήματος μεταφορών. Το πρώτο, ο συμβολισμός της αμπέλου και του κλήματος, είναι προφανές. Αμπέλι και κλήμα σημαίνουν τον Ιησού και τους μαθητές του, κατά συνεκδοχήν μάλιστα τον Λόγο και τους πιστούς στον λόγο του Κυρίου.